Column Dominee Coen van Alphen: Over een pub en menswaardig bestaan

Laatst heb ik een prachtige film gezien: The Old Oak. De film vertelt het verhaal van een pub in een oud mijnwerkersstadje in het noorden van Engeland. Aan de wanden van het café hangen foto’s van mijnwerkers die trots zijn op wat ze doen. Glorieuze tijden. Inmiddels is de mijn al jaren gesloten, en de bron van inkomsten opgedroogd. Het stadje raakt vervallen, werkloosheid en armoede heersen, voorzieningen gaan dicht. De pub (The Old Oak) is nog het enige dat de mensen bindt. Een ontmoetingsplek waar verhalen worden verteld, gelachen wordt. Je wilt er meteen bij gaan zitten.

De film begint wanneer een bus met gevluchte Syriërs arriveert. Dat roept verzet op bij sommige dorpsbewoners. Ja, misschien moeten deze mensen ergens opgevangen worden, maar waarom op deze plek? Want we hebben hier al zo weinig voor onszelf, moeten we dat ook nog delen? Anderen zien in dat deze vluchtelingen nog minder hebben dan zijzelf, vangen hen op en maken hen wegwijs in de nieuwe omgeving. Er worden projecten opgezet om elkaar te leren kennen, zoals samen sporten.

Maar het schuurt ook. In de pub gaan de gesprekken erover dat de nieuwkomers de huizen en banen inpikken. Dat het straatbeeld verandert, omdat deze mensen er anders uitzien dan men gewend is. De spanning neemt toe. Een groep dorpelingen wil het vervallen achterzaaltje van het café huren om een actie tegen de buitenlanders op touw te zetten. Hoofdpersoon Tommy, eigenaar van de pub, staat voor een dilemma: meegaan met de golf van wantrouwen en ontevredenheid, of zijn klandizie verliezen? De andere hoofdpersoon is Yara, een Syrische jonge vrouw. Ondanks haar trauma vecht ze ervoor om hoop te houden. Zij wil hetzelfde zaaltje huren om maaltijden te organiseren voor mensen die nauwelijks inkomen hebben, Engelsen én Syriërs. Wat gaat Tommy doen? Hij kiest, maar komt daardoor tegenover zijn beste vriend te staan.

Als kijker voel je zijn worsteling mee. Het knappe van de film is dat die zowel de kant van de oorspronkelijke dorpsbewoners als van de nieuwelingen laat zien. Beide groepen hebben het niet breed. Beiden hebben verlies geleden. Beiden willen overleven. De vluchtelingen zijn niet de oorzaak van het probleem. Dat is het falende overheidsbeleid, dat jarenlang alles aan de vrije markt overliet.

Komt dit bekend voor? Migratie en bestaanszekerheid: twee grote thema’s van afgelopen verkiezingen. Het zou goed zijn als de partijen die nu een regering proberen te formeren, deze film zien. Hopelijk leidt dat tot het besef dat er geen eenvoudige antwoorden bestaan op ingewikkelde vragen. En durven ze het aan om beleid te maken dat gebaseerd is op rechtvaardigheid én solidariteit. We zijn allemaal mensen die verlangen naar een menswaardig bestaan.